Mardin’e daha önce çok gittim, ama Bienal zamanı eski şehri ilk kez deneyimledim. Bekletmeden söylemeli: Bienalin iki emekçisi Döne Otyam ve Hakan Irmak gerçekten müthiş bir iş yapıyorlar. Tamamen kendi olanakları ve ilişki ağlarıyla bir bienali 6’ıncı edisyonuna kadar getirip büyütmek, geliştirmek kolay bir iş değil. Neredeyse Venedik Bienali’nden hemen sonra gördüğüm Mardin Bienali deneyiminden en çok aklımda kalanlar ise şunlar oldu: 

 

1. Yokuşlu yollarda, merdivenlerde bir aşağı bir yukarı çıkarak, bazen kaybolup bazen de nefes nefese kalarak Bienal mekanları arasında turlamak eğlenceliydi. Her ne kadar “Neden bir yönlendirme tabelası yok?” diye söylensem de bu  kendine özgü labirent deneyimini de başka bir şehirde yaşamak imkansızdır. 

 

2. Bazı Bienal mekanlarında şu ikilemi yaşadım: Beni etkileyen sanat eseri miydi yoksa mekanın kendisi mi? İtiraf ediyorum; çoğu zaman, mesela Develi Han’da, mekanın ruhu, dokusu daha çok ön plana çıkıyordu. Bazen de tam tersi oldu: Başka fuarlarda defalarca gördüğüm bir eseri mekanın kendisi sayesinde daha dikkatle inceledim. Yani Mardin’in tarihi mekanlarının ön plana çıkması kötü bir şey değil. Aksine, burayı farklı kılan şey bu. 

 

3. İstanbul’a döndüğümde, “İyi eserler var mıydı?” sorusuyla çok sık karşılaştım. Venedik Bienali’ne dair bu soruyu sormak mümkün. Ama Mardin Bienali’nde her şey bir bütün. Çünkü bin yıllık, bir kısmı viran halde bir yapının içinde bir dijital video izlemek ya da bir enstalasyon görmek bile yetiyor insana. Daha fazlası da olur elbette. Ama bunu “hemen, şimdi” bekliyor olmak biraz da batının o meşhur doyumsuzluğu ve sabırsızlığından kaynaklanıyor. Keza, Bienal’le ilgisiz, bir mekanın organizasyon hatasından kaynaklı dj olayının da bağlamından özenle kopartılıp bambaşka anlamlar yüklenerek, sosyal medyada çiğnenmek suretiyle bir dedikodu/linç çığına dönüştürülmesi yine batıya özgü şımarıklığa dair tipik bir örnekti. 

 

NEDEN KIRLANGIÇLAR

 

Bienal sırasında şahane bir yemeğe de katıldım. Bienalin kurumsal sponsorlarından Beylerbeyi İçecek Pazarlama’nın düzenlediği yemek, Mardin’in yeni otellerinden Arura’nın terasındaydı ve teması da “Kırlangıç Saati”ydi. Haliyle, “Neden kırlangıçlar?” diye sordum yemeği organize edenlere… Meğer bahar ayları, özellikle de mayıs, kırlangıçların Mardin’e geldiği dönemmiş. Gökyüzü onların dansıyla şenlenir ve kırlangıçları izlemek herkese keyif verirmiş. Yemeğin temasına uygun olarak lokal sanatçılarla da iş birliği yapılmış. Bawer Doğanay bu temaya uygun şişe tasarımı yapmış, Zahit Mungan ise kırlangıç uçurtmaları…

 

Unutmadan: Bienalin teması “Daha Uzaklara” idi. Bana kalırsa Bienal yıllar içinde şunu da sağlamış oldu: Batıda yaşayan insanların “çok uzakta olduğunu” düşündüğü bir şehri sanat sayesinde onların algısına daha yakın kıldı.