Kasım 2021 | Botanik | Türkiye
Bitkiler evdeki havayı temizleyebilir mi
Yazı | Oktay Tutuş
Öncelikle yıkıcı cevabı verelim: Hayır!
Bitkileri seven biriyseniz bu cevap kalbinizi kırmış olabilir. Ancak hemen boynunuz bükülmesin. Bu “hayır”ın içinde başka bir şer yok. Evet, özenle baktığınız, büyüttüğünüz, çocuğunuz gibi sakındığınız bitkilerin havayı temizledikleri, daha doğrusu kendi menfaatleri için bazı gazları alıp dönüştürdükleri bir gerçek. Bu süreç sonunda ürettikleri enerjiyle bitkilerimiz gürbüzleşiyor. Fotosentezin hem bitkilerimiz hem de bizim menfaatimize bir süreç olması için şu an baktığımız bitkilerden daha fazlasına ihtiyaç var. O nedenle sizi minik bir okumaya davet ediyorum.
“GECE OKSİJENSİZ KALIP BOĞULABİLİRSİN”
Bitkilerle aram oldum olası çok iyiydi. Çocukluğumdan bu yana hep yeşille ilişkim oldu. Çocukken götürüldüğüm evlerde hemen bitkilere bakardım. Neyse ki yeşil ellere ve parmaklara sahip bir eş dost kalabalığı varmış ki, çok küçük yaşta çok çeşitli ev bitkilerinin her tür ortama adapte olduğunu görme fırsatı buldum. Koca bir adam olduğumda da evimde mutlaka yeşil bir alan oldu. Aslında şöyle diyeyim: Evde benim yaşayabileceğim ve bitkilerden arta kalan bir yer hep vardı! Uzun yıllar boyu biriken çok fazla sayıda bitkiden bahsediyorum. Ve onların ışık ihtiyacı için tüm cam kenarı mevkilerini onlara parsellememden…
Büyük porsiyonu bitkilerin yaşam alanı olarak ayrılmış bir evde yaşayınca başınıza gelebilecekleri, fazla nemden oluşabilecek küf ve mantarlar ya da bitkilerinize dadanacak zararlılar diye düşünebilirsiniz. Bundan daha ötesi evinize davet ettiğiniz misafirler ve onların söyledikleri oluyor. En çok karşılaştığım soru ise istisnasız şu oluyor: “Bu bitkilerle nasıl bir arada yaşıyorsun? Gece oksijensiz kalıp boğulabilirsin”.
Eğitimli ya da eğitimsiz, hemen her sosyo-ekonomik gruba mensup kişinin ilk merak ettiği şey bu. Sanki bitkilerin öldürücü bir gücü var ve ben gece onlarla aynı ortamda olduğum için oksijensiz kalıp boğulacağım! Bu konu üzerine inanın saatlerce konuşabilirim. Çünkü herkesin uzman olduğu bu konuyu doğru şekilde aydınlatmak adına zaman içerisinde bitkilerin faydaları, varsa zararları nedir diye kendimi çok fazla kaynaktan besledim. Herkese söylediğimi size de anlatayım.
ESAS KİLİT NOKTA: TOPRAK VE AKTİF KARBON
Bitkilerin fotosentez ile beslenmeleri sırasında evinizdeki zehirli gazları temizlemeleri doğrudur ve bu ölçülmüştür. Herkesin artık bir şekilde duymuş olduğu meşhur NASA deneyi aslında insanlar tarafından sonuçları yanlış yorumlanmış bir bilimsel deney.
Burada benim gibi bitkiseverlerin katkısı da büyük olmuştur, belirtmeliyim. Bu kadar bitkiyle bir arada yaşamanın mantıklı açıklaması olarak havayı temizlediklerini söyleyip kısa kesmek o an için doğru, ama doğru bir bilgi aktarmamış olmanın vicdani durumu için yanlış.
Öncelikle o deney tamamen kapalı ve yalıtılmış bir odada yapıldı. Ortamdaki havanın değişimi ve bazı zararlı gazların temizlendiği gözlendi. Burada önemli nokta sadece bitkinin değil, toprak ve kullanılan aktif karbonun da bu temizleme işinde kilit rol oynadığıydı.
Deneyi yürüten Dr. Wolverton'un çalışmalarında aktif karbonun amacı, saksı toprağında daha fazla hava akışına izin vermesiydi. Hava akımı, bir bitkinin havadan toksinleri uzaklaştırma yeteneği için gerekli. Toprak havadarsa ve aktif karbon da varsa temizlik oluyor. Sıkıştırılmış, ağır saksı toprağı kullanılırsa mikroorganizmalar toksinleri parçaladıkları bitki köklerine ulaşamadığı için hava da engelleniyor.
Wolverton kendi yürüttüğü deneyin ne kadar yanlış yorumlandığını görmüş olacak ki, şu an kendisi hava temizleyen bitki saksısı satıyor! “Plant Air Purifier” isimli şirketinin sunduğu saksıların içerisinde hava sirkülasyonu için bir fan da bulunuyor. Aktif karbon filtreleri ve bitki için su da… Bu sistemde yetiştireceğiniz bir bitki 12 tane bitkiye eşdeğer oranda temizleyebiliyor havayı. Ancak yine de temizleme işlemi yavaş ve temizlenen hava miktarıysa soluduğumuz yanında toplu iğne başı kadar!
BENİM ÖNCELİĞİM BAŞKAYDI
Hiçbir zaman bitkilerimi havayı filtrelesinler de, tertemiz nefes alayım diye yetiştirmedim. Bitkilerimin varlığı ve onlara bakmak bana huzur verdi. Evinizdeki yeşil, inanın veya inanmayın ruhunuzu o kadar çabuk yatıştırıyor ki, gün boyunca yaşadığınız her şeyi unutup onların dünyasına dalıyorsunuz. Bu fayda, alacağınız temiz bir nefesten daha önemli inanın.
Bitkilerinize su püskürtmek kendi yapay cangılınızda yağmura hükmetmek gibi. Onları çoğaltmak da yine o cangılın tanrısını oynamakla eşdeğer. İyileştirmek sizi onların doktoru yapıyor bir süreliğine.
O nedenle siz de lütfen bitkilerin menfaatlerini düşününce öncelikle bunlar aklınıza gelsin.