words Onur Baştürk

‘Muscular Theology’ nasıl ortaya çıktı? 

İki yıldır spor salonuna gidiyorum. Hayatıma bu rutini kattığımda zamanla her şey başka bir hal aldı. Sporda obsesif bir şekilde dinlediğim pop şarkılarının sözleri, salonda geçirdiğim saatlerde erkeklerin kafama kazınan anlarıyla birleşti ve bu AI projesi doğdu. Aslında zihnimde kadrajladığım tüm o iç gıcıklatıcı görüntüleri fotoğraflamak da güzel olurdu, ama bu legal olarak mümkün değil! O nedenle AI yardımıma yetişti. Gerçek dünyadan yola çıkarak fantastik-gerçekçi bir dünya kurdum. 

Bir fotoğrafçı olarak üretimlerim sırasında Türkiye’de duvara çarptığım bazı sınırlar var. Fotoğraf projelerinde tam olarak altını çizemediğimi düşündüğüm homoerotizmle, yıllardır odağımda olan moda ve modern dansı, hareketi yapay zekâ ile bir araya getirdim. En son geldiğim noktada oluşturduğum görüntüler öyle sinematografik ki… 

Tıpkı kadınların birbirleri için giyinmesi gibi, erkeklerin de kas yapmasının alt metninde “birbirlerine vücutlarını beğendirmeye çalışmaları” olabilir mi? 

Kesinlikle. Birçok insan için çok da rahatsız edici olabilecek bir şey bu. Spora ilk başladığımda özellikle sabah salonun açıldığı saatte gidiyordum. Zira o testosteron, şov ve yarış; yeni başlayan biri için çok ezici. Ama ilerledikçe bir şekilde o sessiz kulübe sen de katılıyorsun. Önceden sana sinek gibi bakanların seni izlediğini fark ediyorsun. Feci homo-erotik. Herkes birbirini izliyor. Belki çoğu birbirinin adını, işini bilmiyor ama kaçta salona girip çıktığına, gelişimine hakim. Ve kesinlikle bu yarışın bir pozitif yanı var. Seni diri tutuyor. 

Kaslı erkek dünyası, en ikonik örneği Tom of Finland başta olmak üzere her daim homo-erotizmin değişmeyen unsuru oldu. Şu an ürettiklerinden yola çıkarak, homo-erotizm evreninde kendi işlerini nasıl bir yere koyuyorsun? 

Yapay zekânın bizim gibi topraklarda -Avrupa ülkelerine göre- görsel sanatta daha farklı bir şekilde gelişebileceğine ve belki sözü olan işler çıkartabileceğine inanıyorum. Çünkü benim kurduğum senaryoda birkaç adamı bir araya getirip, doğal bir şekilde yakınlaştırıp bir de işin içine tasarımcı kıyafetleri sokmak o kadar zor ki… Bu nedenle kimsenin kaprisini çekmeden airpod’umu takıp kafamdaki imajları elde edebildiğim, istediğim zaman ara verip kahvemi koyabildiğim bir ortam, bildiğin bir rüya! 

İlerleyen dönemlerde bizim gibi ülkelerin markalaşmış sanatçıları bu alanda belki fotoğraftan daha fazla olursa buna şaşırmam. Fransa’da, Yunanistan’da, Sırbistan’da bir süre geçirdim ve konuştuğum tüm üreten kişiler yapay zekâya çok yabancıydı. Muscular Theology’i kafaları dahi almıyordu. Muhtemelen orada bazı şeylere erişim buradan farklı olduğu için onların buna o kadar ihtiyacı yok. Ama benim için müthiş bir kısa yol. Oturduğum yerden Paris’te bir dergiye iş çalışıp yollayabiliyorum. Dünyanın öbür bir ucundan Muscular Theology tişört koleksiyonu için mail alabiliyorum ya da hiç tanışmadığım Avrupalı bir tasarımcı bana yeni koleksiyonu için AI’la kampanya hazırlama fikriyle gelebiliyor.

Seni fotoğraf sanatçılığınla tanıdık. Fotoğraflarda da erkek bedeni çoğunlukla odak noktasıydı ve genelde devinim halindeki bedenler vardı. Fotoğraf sanatçısı Chloe Rosser, Yuzu’ya verdiği bir röportajda çıplak olarak fotoğrafladığı bedenler için şöyle diyordu: “Figürlerimi cinsiyetsizleştirmeye çalışıyorum. Cinsel çekicilikle ilgilenmiyorum”. Senin için fotoğrafladığın bedenler nasıl bir anlam taşıyor? 

Fotoğrafta genelde çağdaş dansçılar, performans sanatçıları, oyuncular ile çalışıyorum. Bu insanlar ne yaptığını çok iyi bilen, multidisipliner, ortaklığa açık, masaya yeni bir şey koyabilen kişiler… Çekimler sonrasında genelde yüzün saklı olduğu ya da ifadenin tanımsız olduğu fotoğrafları seçtiğimi fark ettim. Bu çok bilinçli değildi, ama az çok hep böyle oldu. Eğer yüzün görünür olduğu bir fotoğraf varsa, birkaç tane de vücut parçalarının olduğu fotoğraflar yer aldı çektiğim serilerde. Sanki her parça arasında bir demokrasi olmalı. Yüze kıyak geçmek istemiyorum! 

Hiçbir zaman çektiğim kişiyi seksi, göz alıcı çekme gibi bir kaygım olmadı. Bir bütün var ve parçalara ayırdığında da kendi içinde uyumu, farklı çekicilikleri var bedensel olarak…

Bir de çıplaklığı o kişiyi objeleştirmeden çekmek çok önemli. Bazı çektiklerime sırf çıplaklık var diye seksi diyen insanlarla karşılaştım, ama bana sorarsanız son derece romantik, duygusal işlerdi. Çıplaklığın tabu olması çok sıkıcı ve fotoğrafta, AI’da ve diğer alanlarda bunu kırmak için elimizden geleni yapmalıyız. Yıkmazsak sırf fotoğrafta biri çıplak diye seksi diyorlar. Halbuki -klişe ama- üzerinde kıyafet olan, öylesine bakan biri aslında gerçekten feci seksi olan olabilir. O işler aslında öyle olmuyor yani.